|
| Język | Stolica | Ustrój | Zjednoczenie |
| włoski |
Rzym |
republika |
17 marca 1861 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 301,277 km2 |
58,10 mln |
euro (EUR) |
La Canzone degli Italiani |
Włochy, Republika Włoska (Italia, Repubblica Italiana) - państwo położone w Europie Południowej, na Półwyspie Apenińskim, będące członkiem Unii Europejskiej i NATO.
Ustrój polityczny: Ustrój demokratyczny, republika z dwuizbowym parlamentem (kadencja pięcioletnia): Izbą Deputowanych (630 miejsce), Senatem (315 miejsce). Obie izby parlamentu wybierane są w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. 75% mandatów w obu izbach obsadzane jest większościowo w okręgach jednomandatowych, 25% proporcjonalnie w okręgach wielomandatowych. Jest 27 sztucznie wytyczonych okręgów w wyborach do Izby Deputowanych, a w wyborach do Senatu okręgami są regiony.
Głową państwa jest Prezydent Republiki wybierany na 7 letnią kadencję przez Zgromadzenie Narodowe - wspólnie obradujące obie izby parlamentu, wraz z reprezentantami regionów (1 z Valle d'Aosta, z pozostałych 19 regionów po 3).
Ustrój państwa można określić jako odmianę systemu parlamentarno-gabinetowego, w której wzmocniono jednak rolę prezydenta - dysponuje on na przykład swobodnym prawem desygnowania premiera - co jest istotne w systemie wielopartyjnym; a w przypadku dymisji rządu może jej nie przyjąć i rozwiązać parlament.
Geografia: Całkowita granica lądowa Włoch wynosi 1932,2 km. Sąsiadują z Francją - 488 km granicy, Szwajcarią - 740 km, Austrią - 430 km i Słowenią - 232 km). Wewnątrz terytorium Włoch znajdują się ponadto dwa państwa-enklawy: San Marino (39 km granicy) i Watykan (3,2 km).
Długość wybrzeża włoskiego wynosi aż 7600 km. Oblewają je wody kilku akwenów Morza Śródziemnego: Morze Liguryjskie, Morze Tyrreńskie, Morze Jońskie i Morze Adriatyckie.
Najwyższy punkt położony jest na najwyższym masywie Europy Mont Blanc. Nosi on nazwę Mont Blanc de Courmayeur - jego wysokość to 4807 m n.p.m.
Demografia: Włochy należą do najludniejszych państw Europy (czwarte miejsce na kontynencie) o wysokiej, lecz zróżnicowanej gęstości zaludnienia. Na 1 km2 przypada średnio ponad 192 osób, ale w niektórych regionach wskaźnik ten jest znacznie wyższy np.: w Lombardii wynosi on około 388 mieszk./km2, w Ligurii - 291, w Lacjum - 303, a w Kampanii - nawet 425. Wyraźnie słabiej zaludnione są obszary na południu: Basilicata - tylko 60 mieszk./km2, a Moliza - 73; wysoką gęstość zaludnienia ma zaś Apulia - 209 osób na km2. Najrzadziej zaludniona jest wysokogórska Dolina Aosty - 38. Z dwóch głównych wysp Sycylia osiąga 195 mieszk./km2, a Sardynia zaledwie 68 mieszk./km2.
Prawie całą ludność stanowią katolicy - 96% (licząc wszystkich ochrzczonych), napływ imigrantów z krajów arabskich spowodował wzrost odsetka muzułmanów do 1,5% (główne skupiska wyznawców islamu to Rzym, Genua i Mediolan). W północnej części kraju (włoski Tyrol) żyje kilkadziesiąt tysięcy protestantów, ponadto w Rzymie i Mediolanie mieszkają znaczniejsze grupy wyznawców judaizmu - w sumie w całych Włoszech ponad 25 tysięcy.
Włochy mające niegdyś jeden z wyższych wskaźników przyrostu naturalnego w Europie od piętnastu lat borykają się z przewagą zgonów nad urodzeniami. W 2003 roku wskaźnik urodzeń na 1000 mieszkańców wyniósł 9,4, zaś zgonów 9,8, co dało naturalny ubytek ludności na poziomie 0,4 promila. Szczególnie niekorzystne wskaźniki mają wielkie aglomeracje, zwłaszcza Mediolan i Turyn, natomiast na południu kraju jeszcze występuje niewielki przyrost naturalny. Dzięki znacznemu postępowi medycyny oraz opieki zdrowotnej Włochy szczycą się jednym z najlepszych wskaźników śmiertelności niemowląt, który spadł poniżej 5 na 1000 urodzeń żywych oraz najdłuższym - po Szwecji przeciętnym trwaniem życia spośród wszystkich krajów UE; mężczyźni żyją średnio 78,5 lat, zaś kobiety 80,9 lat (dane z 2003 roku).
Struktura wiekowa ludności wykazuje szybki wzrost udziału ludności starszej niż 65 lat (poprodukcyjnej) i jednocześnie spadek udziału dzieci i młodzieży w ogólnym zaludnieniu kraju. W 2003 roku osoby mające 19 lat i mniej stanowiły 18,9% ogółu mieszkańców, od 20 do 39 lat - 29,7%, w wieku od 40 do 64 lat - 32,4% i w wieku 65 lat i powyżej aż 19,0; ten ostatni wskaźnik jest najwyższy w świecie.
Aktywność zawodowa jest znacząco niższa od średniej unijnej, albowiem w 2003 roku tylko 24,4 mln osób pracowało w gospodarce (43%) wobec średniej unijnej ponad 51%. Od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku szybko spada zatrudnienie w rolnictwie, oraz nieco wolniej w przemyśle, wzrasta natomiast liczba pracujących w usługach.
Struktura zatrudnienia była następująca (w procentach; dane za lata 2003/1990): przemysł 24,6/26,8, budownictwo 6,9/7,3, handel 15,4/14,8, transport i łączność 6,2/5,9, rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo 4,8/8,3, inne działy gospodarki 42,1/36,9.
Włochy należą do krajów o najwyższym w świecie poziomie edukacji, czego przejawem jest bardzo wysoka liczba studentów wynosząca w 2003 roku 1,86 mln, czyli 32,6 na tysiąc mieszkańców; w największych ośrodkach akademickich jak Rzym, Mediolan, Turyn, Neapol, Padwa czy Bolonia z najstarszym uniwersytetem na świecie studiuje po kilkadziesiąt tysięcy osób. W tymże samym roku użytkownikami komputerów było 15,7 mln osób.
Wskaźnik urbanizacji rośnie powoli, ze względu ostre tempo wyludniania się największych miast i przenoszeniem się ludności na przedmieścia - formalnie wiejskie. Statystyka włoska ponadto nie publikuje oficjalnych danych o zespołach miejskich, tylko o gminach w ich ścisłych granicach administracyjnych, niezależnie od statusu prawnego. W 2003 roku w miastach mieszkało prawie 68% ludności, przy czym wskaźnik koncentracji ludności w największych miastach jest wyraźnie mniejszy niż w innych podobnej wielkości krajach Unii. Od połowy lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku Włochy notują znaczny napływ imigrantów, głównie z Albanii (Apulia), krajów arabskich północnej Afryki oraz Ameryki Południowej, którzy zasiedlili zwłaszcza Rzym i jego peryferia oraz okolice Mediolanu i Turynu, a także inne miasta na północy kraju. Liczba imigrantów w 2003 roku wyniosła 1126000, czyli 2% ludności, z czego około 32 tysiące stanowili Polacy. Wspomniana migracja ludności większych miast jest bardzo ciekawym zjawiskiem powodującym - niekiedy drastyczny - spadek zaludnienia głównych miast na rzecz osiedli podmiejskich.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
