|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| hiszpański |
Caracas |
republika |
5 lipca 1811 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 912,050 km2 |
25,37 mln |
bolivar (VEB) |
Gloria al bravo pueblo |
Wenezuela (Boliwariańska Republika Wenezueli, Republica Bolivariana de Venezuela, nazwa wprowadzona przez Hugo Chaveza w 1999 roku) - państwo położone w północnej części Ameryki Południowej.
Ustrój polityczny: W wyborach w 1998 roku zwycięstwo wyborcze odniósł lewicowy populista Hugo Chavez, stojący na czele popularnego Ruchu Na Rzecz V Republiki. Rządząc w oparciu o szeroką koalicję partii lewicowych (wraz z socjalistami i komunistami) wprowadził popularne reformy społeczne, osiągnięte w dużej mierze dzięki obłożeniu warstw zamożniejszych wysokimi podatkami i nacjonalizacji wielu gałęzi gospodarki. Popularne stały się wielogodzinne telewizyjne przemówienia Chaveza - wzorowane na stylu Fidela Castro - często okraszane muzyką i śpiewem. Szacunek społeczeństwa zdobył sobie Chavez krytyką kapitalizmu, neoliberalizmu oraz Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników. Prezydent wypowiada się zdecydowanie przeciwko budowie ogólnoamerykańskiej strefy wolnego handlu (AFTA) proponowanej przez Georga W. Busha, Vincente Foxa i Richarda Lagosa.
Opozycja wenezuelska oskarża Chaveza o zapędy dyktatorskie i próbę wprowadzenia ustroju politycznego w stylu Kuby, jego administracji wytykając korupcję, niekompetencję oraz liczne nadużycia. W latach 2000-2003 sytuacja w kraju pozostawała niestabilna, dochodziło do wielokrotnych protestów ludności, często połączonych z zamieszkami ulicznymi, często krwawo tłumionymi. W kwietniu 2002 roku opozycji udało się, w wyniku zamachu stanu, na dwa dni odsunąć Chaveza od władzy - niekonstytucyjnym prezydentem zostaje Pedro Carmona, po protestach ludności powrócił on jednak na urząd szefa państwa. W ten sposób Chavez stał się najszybciej przywróconą do władzy po jej obaleniu głową państwa w historii.
W zimie 2003 USA i inne kraje OPA zaapelowały o rozpisanie przedterminowych wyborów parlamentarnych dla uspokojenia sytuacji w kraju. Zaniepokojenie wypadkami w Wenezueli wyraziły również kraje Unii Europejskiej, a nawet sprzyjający dotychczas Chavezowi prezydent Brazylii Ignazio Silva. W sierpniu 2003 roku stało się możliwe rozpisanie referendum na temat wcześniejszego zakończenia kadencji prezydenta (przewiduje to uchwalona w 1999 roku konstytucja republiki). Na początku 2004 roku opozycji - mimo ewidentnych przeszkód czynionych przez władze - udało się zebrać wymaganą liczbę podpisów. 15 sierpnia 2004 odbyło się referendum, zakończone wygraną zwolenników prezydenta - 59% poparcia przy 70% frekwencji. Opozycja zarzuciła władzom fałszerstwa wyborcze, których jak dotąd nie udało się udowodnić. Jimmy Carter - niezależny obserwator głosowania - zapewniał z kolei o zdecydowanej uczciwości przeprowadzonych wyborów. Uczciwość referendum potwierdziły również OPA i UE. Uważa się także, że władze manipulowały frekwencją wyborczą, która - im wyższa - tym bardziej sprzyjała pozostawieniu Chaveza w fotelu szefa państwa.
12 marca 2006 roku Wenezuela z inicjatywy Chaveza zmieniła flagę państwową i hymn narodowy. Na fladze pojawiły się symbole związane z kulturą Indian - łuk, strzała oraz maczeta. Poza tym dodano ósmą gwiazdę, symbolizującą prowincję Guayana. Zmienił się również trochę wizerunek konia - na poprzedniej fladze biegnie w prawo ze zwróconym łbem w lewo, po zmianach biegnie w lewo trzymając głowę normalnie. Hugo Chavez argumentował zmiany wolą Simona Bolivara.
Geografia: Ukształtowanie powierzchni Wenezueli jest zróżnicowane. Na północnym-zachodzie rozciągają się silnie rozczłonkowane pasma górskie systemu Andów - na zachodzie Andy Północne, na północy Andy Karaibskie, m.in. Cordillera de Mérida, z najwyższym szczytem kraju Bolivar, sięgającym na wysokość 5002 m n.p.m., oraz graniczne Serra de Perijá (wysokość do 3750 m), rozdzielone śródgórskim zapadliskiem tektonicznym jeziora Maracaibo (wysłodzona zatoka morska) i Zatoki Wenezuelskiej. Środkową część kraju zajmuje Nizina Orinoko, pocięta gęstą siecią rzek, częściowo zabagniona. W centralnej części, na południe i południowy-wschód od Orinoko po granicę z Brazylią i Gujaną rozciąga się Wyżyna Gujańska (wysokość maksymalna do 3014 m - Pico da Neblina), z ostańcowymi górami stołowymi Sierra Parima, Sierra Pacaraima, Sierra Marahuaca. Obszar górski jest aktywny sejsmicznie, mają miejsce częste trzęsienia ziemi. Linia brzegowa jest dobrze rozwinięta, liczne zatoki (Wenezuelska, Paria, Triste, Cariaco) i półwyspy (Guajira, Paraguaná, Araya, Paria), miejscami laguny. Wyspy przybrzeżne, największa z nich to Margarita.
Wenezuela leży w strefie klimatów równikowych z wyraźnie zaznaczającą się porą deszczową, która trwa tu od maja do października. Na Wyżynie Gujańskiej klimat równikowy wilgotny, przechodzący na północnym wschodzie w podrównikowy wilgotny. Na pozostałym obszarze przeważnie podrównikowy suchy, wysoko w górach występują strefowe górskie odmiany klimatu. Suma roczna opadów od 200-300 mm na północnym wschodzie, 800-1400 mm na Nizinie Orinoko do 2000 mm na Wyżynie Gujańskiej i 3000 mm na wschodnich stokach Cordillera de Mérida. Wahania temperatur pomiędzy najcieplejszym i najzimniejszym miesiącem roku są niewielkie. Ciepły Prąd Karaibski podnosi temperaturę na wybrzeżu do ok. 27°C. Podobna temperatura charakteryzuje obszary pozostałej części kraju, średnie miesięczne temperatury powietrza wynoszą 24-28oC. Jedynie w górach temperatura jest wyraźnie niższa. Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla stolicy kraju Caracas wynoszą: w styczniu 19°C i 22 mm, w lipcu 21°C i 97 mm.
Historia: Nazwa Venezuela znaczy "mała Wenecja" w języku hiszpańskim i pochodzi od marynarzy którzy zauważyli domy na palach u ujścia dzisiejszego jeziora Maracaibo.
Tereny dzisiejszej Wenezueli w okresie prekolumbijskim zamieszkane były przez różne narody Indian. W roku 1498 Krzysztof Kolumb dotarł do ujścia Orinoko. Później, w latach 1499-1500, kraj był dalej eksplorowany przez hiszpańskiego konkwistadora Alonso de Hojeda, który był uczestnikiem wyprawy Amerigo Vespucciego. Vespucci dotarł do jeziora Maracaibo.
Ponieważ Andy leżą wzdłuż północnego wybrzeża to penetracja była wyjątkowo trudna. W okolice zwabiała poszukiwaczy złota legenda o El Dorado. Tereny Wenezueli z El Dorado włącznie, oddał jako spłatę długów Karol V Habsburg augsburskim bankierom rodziny Welser w 1529 roku.
Od XVI wieku tereny Wenezueli kolonizowane przez Hiszpanów w 1556 włączone zostały do hiszpańskiego wicekrólestwa Peru, a w 1717 wicekrólestwa Nowej Granady (Nueva Granada). Rolę siły roboczej do końca XVI wieku pełnili Indianie (system tzw. repartimiento), a z początkiem XVII wieku murzyńscy niewolnicy sprowadzani z Afryki.
Od początku XIX wieku rozpoczęło się tworzenie ruchów niepodległościowych. Po kilku nieudanych powstaniach Simón Bolívar wywalczył niepodległość. Początkowo był to teren złożony z Wenezueli, Kolumbii i Ekwadoru tzn. Wielka Kolumbia, potem w roku 1830 doszło do wyodrębnienia Wenezueli w samodzielną republikę. Pierwszym prezydentem został Jose Antonio Páez i był nim do roku 1846. Później wywarł wielki wpływ na politykę Wenezueli będąc rodzajem dyktatora (caudillo). W XIX i XX wieku częste okresy rządów dyktatorskich i uciekanie się do przemocy w walce politycznej.
Odkrycie złóż ropy naftowej na początku XX wieku wyprowadziło kraj do czołówki gospodarczej kontynentu. Głównym inwestorem była firma Esso (Exxon).
Po upadku dyktatury w 1935 roku utworzenie partii politycznych: Akcja Demokratyczna z Romulo Betancourtem i Partia Społeczno-Chrześcijańska z Raul Leonim. W latach 1945-47 krótka liberalna prezydentura Betancourta, a potem przewrót wojskowy po którym dyktatorem do roku 1958 został Marocos Pérez Jímenez.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
