|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| angielski |
Waszyngton |
republika federalna |
4 lipca 1776 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 9,63 mln km2 |
300,00 mln |
dolar amerykański (USD) |
The Star-Spangled Banner |
Stany Zjednoczone Ameryki (ang. United States of America, United States, w skrócie: USA, US) - państwo położone w Ameryce Północnej. Graniczy z Kanadą od północy i Meksykiem od południa; od wschodu granicę kraju stanowi Ocean Atlantycki, a od zachodu Ocean Spokojny. Trzecie państwo świata pod względem terytorium (po Rosji i Kanadzie) oraz trzecie pod względem liczby ludności (po Chinach i Indiach). Stany Zjednoczone są jedynym współczesnym supermocarstwem światowym, nazywanym niekiedy hipermocarstwem.
Ustrój polityczny: Podział władzy: Konstytucja USA (przyjęta 17 września 1787, weszła w życie 4 marca 1789) wprowadziła trójpodział władzy oraz system "hamulców i równowagi", polegający na wzajemnym równoważeniu się różnych rodzajów władz. Władzę wykonawczą sprawuje prezydent (obecnie George W. Bush), który jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu (administracji). Prezydent (i wiceprezydent) wybierany jest w pośrednich wyborach na czteroletnią kadencję, może powtórnie sprawować urząd tylko raz. Prezydenta wybierają elektorzy przysługujący każdemu stanowi w liczbie równej członkom Kongresu z danego stanu. Choć dziś we wszystkich stanach elektorzy są wybierani w głosowaniu powszechnym, to stany nie mają obowiązku organizowania wyborów. Zgodnie z art. II Konstytucji Stanów Zjednoczonych o sposobie wyboru elektorów decyduje stanowa legislatywa i jeśliby uznała to za stosowne może np. wybrać elektorów samemu (taki sposób zresztą funkcjonował w wielu stanach przez wiele lat). System ten powoduje, że zdarza się, że kandydat, który uzyskał mniejszość w głosowaniu powszechnym uzyskuje przewagę w kolegium elektorskim i zostaje prezydentem. Taka sytuacja miała miejsce w latach: 1824, 1876, 1888, 1960 i niedawno w 2000.
Rząd jest powoływany przez prezydenta po uzyskaniu aprobaty Senatu. Władzę ustawodawczą sprawuje Kongres, składający się z dwóch izb: Izby Reprezentantów (izba niższa) i Senatu (izba wyższa). Izba Reprezentantów ma kadencję 2-letnią, liczy 435 członków, jest wyłaniana w wyborach powszechnych i bezpośrednich; liczba reprezentantów poszczególnych stanów jest proporcjonalna do liczby ich mieszkańców (każdy stan musi mieć co najmniej 1 przedstawiciela). Senat ma kadencję 6-letnią, liczy 100 członków, wszystkie stany mają równą reprezentację - po 2 senatorów (co 2 lata odnawia się 1/3 składu w wyborach częściowych); stołeczny Dystrykt Kolumbii również ma reprezentacje w Kongresie, ale mniejszą. Na czele władzy sądowniczej stoi Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych (nie mylić z Sądami Najwyższymi poszczególnych stanów i wspólnot).
Geografia: Klimat: w większości umiarkowany, ale tropikalny na Hawajach i Florydzie, arktyczny na Alasce, półsuchy na Wielkich Wyżynach na północ od Mississippi oraz suchy na południowym zachodzie.
Naturalne zagrożenia: tsunami, wulkany, trzęsienia ziemi, huragany wzdłuż wybrzeża Atlantyku i w Zatoce Meksykańskiej, tornada na obszarach centralnych i południowo-wschodnich, lawiny błotne i pożary w Kalifornii, powodzie.
Gospodarka: Największa i najsilniejsza technologicznie gospodarka świata. Rozwinięty przemysł samochodowy (wielkie koncerny, m.in.: General Motors, Ford Motor Company, Chrysler), petrochemiczny (Exxon Mobil), elektroniczny (IBM), energetyczny (General Electric), lotniczy i kosmiczny (Lockheed, Douglas Aircraft Company, Boeing, maszynowy, metalurgiczny, włókienniczy, chemiczny, farmaceutyczny, kosmetyczny, spożywczy (mięsny, młynarski, mleczarski, owocowo-warzywny), drzewny, celulozowo-papierniczy.
Największy producent żywności na świecie. Użytki rolne stanowią 46% powierzchni. Uprawia się: kukurydzę, soję, jęczmień, sorgo, bawełnę, tytoń, drzewa owocowe, warzywa. Hodowla bydła, trzody chlewnej, drobiu.
• PKB na 1 mieszkańca (2004, pzp): 40100 USD.
• Realny wzrost PKB (2005): 3,2%.
• Bezrobocie: 5,5% (2004).
Demografia: 300 mln ludności (17.10.2006). Ponad połowę przyrostu ludności stanowią latynosi, gł. z Meksyku, wschodniej Azji i Europy. Ponad 77% ludności mieszka w miastach, wśród których wyróżniają się wielkie aglomeracje miejskie (ludność w mln): Nowy Jork 21,1, Los Angeles - San Diego 16,4, Chicago 9,3, San Francisco-Oakland (Bay Area) 7,1, Waszyngton - Baltimore 7,0, Filadelfia 6,1, Boston 5,7, Detroit 5,3, Dallas - Fort Worth 4,4, Houston 4,2. W 61 obszarach metropolitalnych, liczących w kwietniu 2000 roku co najmniej milion mieszkańców, żyło 138,4 mln mieszkańców, czyli połowa ludności. Średnia gęstość zaludnienia 30,2 os./km2.
Grupy rasowe: ludność biała 77,1%, ludność czarna 12,9%, Azjaci 4,2%, Indianie i rodowici alaskańczycy 1,5%, Hawajczycy i wyspiarze Pacyfiku 0,3%, inni 4% (2000).
Religie: protestancka 52%, rzymskokatolicka 24%, mormoni 2%, żydowska 1%, muzułmanie 1%, inne 10%, żadna 10% (2002).
Piśmienność: 97% populacji w wieku powyżej 15 lat jest piśmienna.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
