|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| tuvalu, angielski |
Vaiaku |
monarchia konstytucyjna |
1 października 1978 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 26 km2 |
11,810 |
dolar australijski (AUD) |
Tuvalu mo te Atua |
Tuvalu (dawniej: Terytorium Tuvalu, Wyspy Ellice) - państwo położone na Oceanie Spokojnym w zachodniej Polinezji (na północ od Fidżi), Tuvalu tworzy archipelag po angielsku zwany Tuvalu Islands (dawne nazwy angielskie to Lagoon Islands i Ellice Islands), po polsku zaś Wyspami Lagunowymi.
Geografia: Tuvalu tworzy 9 atoli i wysp koralowych tworzących archipelag Wysp Ellice (Lagunowych). Łączna powierzchnia wynosi 26 km2, a największą wyspą jest Vaitapu (4,9 km2). Terytorium morskie Tuvalu ma powierzchnię aż 1,3 mln km2. Archipelag ciągnie się na odcinku 600 km z północnego zachodu na południowy wschód.
Wyspy są płaskie - żadna nie przekracza 6 m n.p.m., a żaden atol nie ma więcej niż 4,5 m n.p.m. W rezultacie ocieplania się klimatu i związanego z tym podniesienia się poziomu oceanu, (w minionym stuleciu wzrost o blisko 20 cm), Tuvalu może w znacznej części znaleźć się pod wodą. Według badań ONZ ma to nastąpić do 2050. Aby temu zapobiec podjęto akcję zalesiania (szybko rosnące drzewa i krzewy mają umocnić wybrzeża). Na wszelki wypadek, na podstawie traktatu, w przypadku, gdy woda zacznie zalewać wyspy, wszystkich mieszkańców ma ewakuować Królewska Nowozelandzka Marynarka Wojenna. Wyspy są w 43% porośnięte lasem (stan z 2003 r.).
Klimat tropikalny, z racji położenia tuż pod równikiem (5-11° S). Średnia temperatura dobowa 26-32°C, opady roczne od 2500 mm na południu do 3600 mm na północy (w 2005 r. średnio 2991 mm). Od listopada do kwietnia częste huragany tropikalne, zazwyczaj słabe (jednak w 1997 roku wyspy spustoszył katastrofalny huragan). Brak rzek i wody pitnej, która musi być zbierana w zbiornikach z deszczu.
Na wschód od archipelagu przebiega międzynarodowa linia zmiany daty. Strefa czasowa +12 UTC.
Gospodarka: Tuvalu nie posiada prawie żadnych bogactw naturalnych. Gospodarka opiera się na rolnictwie i rybołówstwie. Według FAO, Tuvalu produkuje rocznie: 140 ton batatów i jamu, 1600 ton kokosów, 500 ton warzyw, 300 ton bananów, 500 ton owoców tropikalnych i 1500 ton ryb. Niewielki przemysł zajmuje się głównie przetwórstwem żywności. Brak surowców naturalnych, słabo rozwinięte usługi. Turystyka bardzo słabo rozwinięta (średnio ok. 1 tys. turystów rocznie). PKB na 1 osobę (stan z 2000 r.) wynosi 1100 USD. Istnieją dwie elektrownie - cieplna na ropę naftową i słoneczna, na atolu Funafuti i Vaitupu.
Kraj eksportuje głównie koprę, ryby i rękodzieła. Eksport wynosi łącznie 1 mln $ (2004 r.), z czego aż 57% do Niemiec i 5% do Polski. Importuje się właściwie wszystko - żywność, paliwa, surowce, produkty przemysłowe, maszyny itd. Wychodzi razem 31 mln $ (2004 r.) Pochodzą głównie z Fidżi (50%) i Japonii (18%).
W 2004 r. budżet był prawie zbilansowany - wydatki i dochody wyniosły po ok. 21 mln AUD. Budżet opiera się na pomocy zagranicznej, zwłaszcza z Funduszu Powierniczego (utworzony w 1987 r.), finansowanego przez Wielką Brytanię, Australię, Nową Zelandię, Japonię i Koreę Południową, z którego czerpane są pieniędze na inwestycje. Fundusze powiernicze są popularne w Oceanii, ale według Azjatyckiego Banku Rozwoju, ten jest najlepiej zarządzany z nich. Znaczącymi elementami budżetu są też wpływy z dzierżawy domeny internetowej .tv (ok. 2 mln AUD na rok), przekazy pieniężne dokonywane przez obywateli pracujących za granicą, koncesje na połowy ryb (w szczególności dla rybaków z USA) oraz wpływy z emisji znaczków pocztowych.
Z ok. 7 tys. osób w wieku produkcyjnym pracuje połowa. Największym pracodawcą jest rząd (obecnie redukowane zatrudnienie). Ogólnie 78% pracuje w rolnictwie i rybołówstwie, 9% w przemyśle i budownictwie oraz 13% w usługach.
Walutą jest dolar Tuvalu, który jest kursowo sztywno przywiązany do dolara australijskiego w stosunku 1:1. Australijskie dolary są powszechnie używane na Tuvalu. Dolary Tuvalu emituje Narodowy Bank Tuvalu.
Demografia: Według szacunków US Census Bureau, w 2006 roku mieszkało w Tuvalu 11,8 tysiąca osób. Z niepodległych państw tylko Niue i Watykan mają mniej mieszkańców. Najwięcej (blisko połowa) osób mieszka na stołecznym atolu Funafuti. Zamieszkanych jest 8 z 9 atoli (Niulakita uważany jest za bezludny, aczkolwiek mieszka tam ok. 20 osób). Społeczeństwo jest dość młode - tylko 5% mieszkańców ma ponad 65 lat. Pierwszymi mieszkańcami Tuvalu byli Polinezyjczycy (V wiek n.e.), którzy obecnie stanowią 96% ludności (4% stanowią Mikronezyjczycy, jest też garstka Europejczyków). Mieszkańcy są prawie w całości protestantami. Do lokalnej odmiany protestantyzmu, Kościoła Tuvalu, należy 97% mieszkańców. Językami urzędowymi są tuvalu i angielski, ale spotyka się też język samoański i kiribati.
Liczba ludności zwiększa się rocznie o 1,5%, stopa urodzeń wynosi 2,2%, a zgonów 0,7%. Średnia długość życia wynosi 68 lat. Prawie połowa ludności mieszka w miastach.
Na wyspach jest jeden szpital (w Vaiaku) i lokalne ambulatoria z podstawową opieką medyczną. Szkolnictwo podstawowe jest powszechne i obowiązkowe. Analfabetyzm poniżej 5%.
Historia: Wyspy Ellice zostały zasiedlone ok. V w. n.e. Zostały odkryte przez Europejczyków w 1568 roku (Hiszpan Alvaro Mendana de Neyra). Odkryte ponownie w 1764 r. przez Brytyjczyka Johna Byrona. Od 1877 r. pod zarządem Brytyjskiej Wysokiej Komisji Zachodniego Pacyfiku. Od 1892 stanowiły najpierw część protektoratu, a potem od 1916 część kolonii o nazwie Wyspy Gilberta i Lagunowe. W latach 1942-1943 okupowane przez Japonię, potem zajęte przez wojska USA. W roku 1975 Wyspy Ellice wydzieliły się jako samodzielna kolonia (po referendum w 1974), a 3 lata później (1 października 1978) ogłosiły swą niezależność od Wielkiej Brytanii i zmieniły nazwę na Tuvalu (czyt. Tuwalu). Tuvalu stało się członkiem Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (Commonwealth). Od 2000 r. członek ONZ.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
