|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| tonga, angielski |
Nuku'alofa |
monarchia konstytucyjna |
4 czerwca 1970 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 748 km2 |
108,141 |
pa'anga (TOP) |
Koe Fasi |
Tonga - państwo leżące na archipelagu o tej samej nazwie, w Polinezji na południowym Pacyfiku, położone w jednej trzeciej drogi pomiędzy Nową Zelandią a Hawajami, na południe od Samoa, na zachód od Fidżi.
Ustrój polityczny: Tonga jest jedyną monarchią na Pacyfiku (poza monarchiami pozostającymi w unii personalnej z Wielką Brytanią), a także jedyną należącą do brytyjskiej Wspólnoty Narodów (poza Zjednoczonym Królestwem). Władza królewska jest znacznie większa niż w monarchiach europejskich, a szacunek dla króla jest tak samo duży jak przed stuleciami i jest ściśle powiązany z tongańską tradycją. Rodzina królewska, wraz z wpływowymi członkami szlachetnych rodów oraz wzrastającą w siłę nową elitą, żyją w dobrobycie i przepychu, podczas gdy reszta mieszkańców doświadcza biedy. Skutki tego rozdziału są niwelowane przez trzy główne czynniki: edukację, lecznictwo i posiadanie ziemi.
Głową państwa jest król, od 1965 do 10 września 2006 był nim Taufa'ahau Tupou IV. Król mianuje premiera (obecnie jest nim Dr Feleti Sevele) i ministrów, często na dożywotnią kadencję (w praktyce ministrowie pracują do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego). Częścią systemu politycznego Tonga jest również parlament. Jednak jego demokratyczna legitymacja jest ograniczona. Obywatele mogą wybierać jedynie 9 spośród 23 deputowanych. Reszta jest wybierana spośród członków prominentnych rodów i nominowana przez króla. W Tonga nie działają partie polityczne w zwyczajowym rozumieniu tego słowa, w końcu lat 80. powstał jednak opozycyjny ruch obywatelski domagający się większej demokratyzacji kraju.
11 lutego 2006 z posady premiera niespodziewanie zrezygnował syn króla, książę Ulukalala Lavaka Ata, pół roku po serii demonstracji domagających się demokratyzacji państwa. Jego następca, Feleti Sevele, jest pierwszym premierem w historii nie będącym członkiem rodziny królewskiej.
Tonga ma znakomity system szkolnictwa, które jest darmowe i obowiązkowe dla dzieci do dwunastego roku życia, oparte na symbolicznych opłatach za edukację średnią i systemie stypendiów zagranicznych na studia wyższe. Tongijczycy są narodem dobrze wykształconym, ze wskaźnikiem analfabetyzmu ok. 2%.
Dostęp do opieki medycznej jest nieograniczony. Jeśli chodzi o prawo posiadania ziemi, jest ono konstytucyjnie chronione - zakazana jest sprzedaż ziemi cudzoziemcom (choć może ona być im dzierżawiona). Na zurbanizowanych terenach głównej wyspy archipelagu, Tongatapu, gdzie zamieszkuje 60% populacji tongijskiej, ziemi jest stosunkowo niewiele. Ziemia uprawna jest jednak dostępna na innych wyspach, o charakterze bardziej rolniczym. Większość ludności utrzymuje się z produkcji żywności - rolnictwa, rybołówstwa i hodowli, co pokrywa ok. połowy potrzeb żywnościowych kraju. Kobiety i mężczyźni mają równy dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej. Stosunkowe równouprawnienie występuje także w sferze zatrudnienia, jednak kobiety są dyskryminowane w kwestii posiadania ziemi i polityki, często ma też miejsce przemoc domowa. Wskaźniki przestępczości są dość niskie, lecz wzrastają, co jest przypisywane powrotowi rodowitych Tongijczyków z zagranicy, np. w wyniku deportacji.
Na Tonga występują tendencje prodemokratyczne, kładące nacisk na potrzebę reform i lepszej reprezentacji większości w parlamencie. Mimo to, monarchia nadal cieszy się poparciem społecznym.
Geografia: Tonga od północy graniczy z Samoa, od północnego zachodu z Wallis i Futuną, od zachodu z Fidżi, od wschodu z Niue, a od północnego wschodu z Samoa Amerykańskim. Archipelag Tonga składa się z ok. 169 wysp, podzielonych na trzy główne grupy: Tongatapu, Ha'apai, Vava'u. Wyspy Tonga są przeważnie niskimi, koralowymi atolami, jedynie nieliczne są pochodzenia wulkanicznego z czynnymi wulkanami. Najwyższy szczyt na wyspie Kao - 1030 m n.p.m.
Historia: Znaleziska archeologiczne dowodzą, że pierwsi osadnicy na Tonga pojawili się ok. 6000 lat temu. Znajdowały się tam najprawdopodobniej najstarsze osady ludzkie na terenie Polinezji. Ok. XII wieku Tongijczycy tworzyli silną i znaczącą na terenie Pacyfiku cywilizację, określaną przez niektórych historyków jako "Imperium Tongijskie". W wieku XV, a potem w XVII trwały na Tonga wojny domowe. W tym oto czasie przybyli na wyspy pierwsi Europejczycy - holenderscy podróżnicy Willem Schouten i Jacob Le Maire w 1616, a następnie James Cook w latach 1773, 1774 i 1777, misjonarze z Londynu w 1794 i misjonarz kościoła metodystów Walter Lawrey w 1822.
W 1845 Tonga zostało zjednoczone w Królestwo Polinezji przez wodza Taufa'ahau, który został ochrzczony i przyjął imię George. W 1875 ogłosił on Tonga monarchią konstytucyjną, wprowadzając kodeks prawny, emancypację kobiet, prawo własności ziemi, wolność prasy oraz ograniczając swobodę lokalnych wodzów. W obliczu próby obalenia drugiego króla przez europejskich kolonizatorów i miejscowych kacyków, na mocy Traktatu o przyjaźni z 18 maja 1900 Tonga stało się protektoratem brytyjskim. Status ten zmienił się w 1970, kiedy to Tonga uzyskało niepodległość i przystąpiło do Wspólnoty Narodów. W 1999 wstąpiło w poczet krajów zrzeszonych w ONZ.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
