|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| rumuński |
Bukareszt |
republika |
9 maja 1877 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 238,391 km2 |
22,32 mln |
lej (rum. leu) (RON) |
Deşteaptă-te, Române |
Rumunia (rum. România) - to kraj w południowo-wschodniej części Europy. Graniczy z Węgrami i Serbią na zachodzie, Bułgarią na południu wzdłuż Dunaju, oraz Ukrainą i Republiką Mołdawii na północy. Kraj ma także dostęp do Morza Czarnego. Bukareszt (rum. Bucureşti) jest stolicą i największym miastem Rumunii.
Od 2004 roku Rumunia jest członkiem NATO, oczekuje również na przyjęcie do Unii Europejskiej. Traktat akcesyjny został podpisany w pierwszej dekadzie 2005 roku, a planowane dołączenie kraju do wspólnoty datuje się na 1 stycznia 2007. Po przyjęciu do organizacji, Rumunia będzie siódmym co do wielkości krajem Unii Europejskiej.
Ustrój polityczny: Rumunia jest demokracją o systemie parlamentarno-gabinetowym. Władza ustawodawcza koncentruje się w dwuizbowym parlamencie: Izbie Deputowanych (Camera Deputaţilor) liczącej 332 członków oraz Senacie (Senate) ze 143 deputowanymi. Obie izby wybierane są co 4 lata w wyborach tajnych, równych bezpośrednich i proporcjonalnych. Wg konstytucji w parlamencie mają zagwarantowane miejsce przedstawiciele mniejszości narodowych (m.in. Polacy). Wynika to z faktu, iż przez szereg lat prawa innych narodowości w Rumunii były łamane, stąd chęć państwa do zagwarantowania im autentycznego uprawnienia w życiu społecznym i politycznym.
Na czele władzy wykonawczej stoi prezydent wybierany w wyborach bezpośrednich co 5 lat (do 2004 roku co pięć), będący najwyższym reprezentantem państwa, mianującym ambasadorów, szefem armii - nie sprawuje on jednak rzeczywistej władzy, która koncentruje się w rękach szefa rządu. Obecnie władza w Rumunii znajduje się w rękach centroprawicowej koalicji PNL-PD wraz z mniejszością węgierską. Szefem rządu jest Călin Popescu-Tăriceanu, funkcję prezydenta sprawuje Traian Băsescu. W opozycji pozostaje postkomunistyczna Partia Socjaldemokratyczna (Partidul Social Democrat), której przewodzi Mircea Geoana. Znacząca jest też rola w polityce Partii Wielkiej Rumunii (Partidul România Mare) z Vadimem Tudorem na czele. Reprezentuje on skrajnie nacjonalistyczne poglądy. W opozycji znajduje się również Narodowa Partia Liberalna, która wykształciła się z dawnej Konwencji Demokratycznej prezydenta Emila Constantinescu.
Geografia: Znaczna część granicy rumuńsko-bułgarskiej i rumuńsko-serbskiej opiera się na Dunaju. Dopływ tej rzeki, Prut, tworzy granicę z Mołdawią. Dunaj wpływa do Morza Czarnego tworząc deltę, którą uznano Światowym Rezerwatem Biosfery.
Ponieważ znaczne odcinki rumuńskich granic opierają się na rzekach, często meandrujących, a także ponieważ delta Dunaju stale powiększa się o 2-5 metrów rocznie, powierzchnia Rumunii nieco wzrosła w ostatnich dekadach. Obecnie powierzchnia kraju wynosi 238291 km2, podczas gdy w roku 1969 wynosiła około 237500 km2.
Karpaty stanowią dominującą formę krajobrazu w środkowej Rumunii i otaczają Wyżynę Transylwańską. 14 szczytów liczy więcej niż 2000 metrów. Najwyższym jest Moldoveanu. Na południu, Karpaty przechodzą w łagodne wzgórza, a następnie w Równinę Bărăgan.
Gospodarka: Jest gospodarką przejściową od centralnie planowanej do rynkowej. Od 1991 roku gospodarka Rumunii jest prywatyzowana. W sektorze prywatnym wytwarzane jest prawie 70 procent PKB. Bezrobocie liczone dla całego kraju nie przekracza 10 proc., choć w niektórych regionach sięga nawet 60 proc. W 2005 roku Rumunię nawiedziła powódź, która wyrządziła straty w wysokości około 1 mld euro. Może to nawet opóźnić jej przystąpienie do Unii Europejskiej. Najważniejszymi gałęziami są górnictwo, hutnictwo i przemysł maszynowy. W Rumunii rozwija się turystyka.
Historia: Rumunia powstała w wyniku wojny rosyjsko-tureckiej 1877-1878 i w 1881 została ogłoszona królestwem. Pozostawała w bliskich związkach z Rosją, decydując się jednak na zamianę cyrylicy na alfabet łaciński. Z powodu tego przymierza stanęła w 1916 w I wojnie światowej po stronie Ententy. 1 grudnia 1918 proklamowano powstanie zjednoczonej Rumunii, która przejęła z rąk węgierskich Siedmiogród, Banat oraz Bukowinę, co zostało następnie usankcjonowane traktatem w Trianon. Ponadto, korzystając z porewolucyjnego chaosu, Rumunia zajęła rosyjską (ale zamieszkaną przez Rumunów) Besarabię. Z tego też powodu nie nawiązała stosunków dyplomatycznych z ZSRR. W okresie międzywojennym Rumunię łączył antyradziecki sojusz wojskowy z Polską. Ze względów kulturowych Rumunia pozostawała też w bliskich związkach z Francją. Działała także w tzw. małej entencie wraz z Czechosłowacją i Jugosławią. W 1934 przyłączyła się do tzw. ententy bałkańskiej.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
