|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| hiszpański |
Hawana |
republika socjalistyczna |
20 maja 1902 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 100,860 km2 |
11,34 mln |
peso kubańskie (CUP) |
La Bayamesa |
Republika Kuby (nazwa oficjalna República de Cuba) - państwo w Ameryce Środkowej położone na Morzu Karaibskim w archipelagu Wielkich Antyli. Państwo to składa się z wyspy o nazwie Kuba, oraz szeregu otaczających ją mniejszych wysepek, z których największą jest Isla de la Juventud. Stolicą Kuby jest Hawana, a inne największe miasta to: Santiago de Cuba, Camagüey, Holguin, Guantánamo, Santa Clara.
Ustrój polityczny: Kubańska konstytucja stwierdza, że Kuba jest niezależnym i suwerennym państwem socjalistycznym [Artykuł 1]... nazwa państwa kubańskiego brzmi Republika Kuby [Artykuł 2]. Na określenie ustroju kubańskiego politolodzy powszechnie używają zwrotu "republika socjalistyczna".
Rząd zdominowany jest przez kubańską partię komunistyczną Partido Comunista de Cuba (PCC). Obecny przywódca PCC, Fidel Castro, jest zarówno przewodniczącym Rady Państwa (odpowiednik prezydenta), jak i premierem rządu kubańskiego. Przewodniczący Rady Państwa wybierany jest przez Zgromadzenie Narodowe na okres pięcioletni, bez limitu sprawowanych kadencji. Fidel Castro pełni tę funkcję nieprzerwanie od roku 1976.
Konstytucja Kuby stwierdza również: Komunistyczna Partia Kuby (...) jest najwyższą siłą przewodnią społeczeństwa i państwa. Jest dozwolone istnienie innych partii politycznych, jednak mają one marginalny wpływ na politykę, częściej ich role spełniają związki zawodowe. Konstytucja gwarantuje wolność słowa i zgromadzeń, jednak artykuł 62 konstytucji kubańskiej stwierdza: żadna z powyższych wolności przyznanych obywatelom nie może być wykorzystywana przeciw (...) istnieniu i celom państwa socjalistycznego, lub przeciw decyzji Ludu Kuby o budowie socjalizmu i komunizmu. Naruszanie tej zasady może być karane prawnie.
Najwyższym ustawodawczym organem jest parlament (Asamblea Nacional del Poder Popular), który wybiera m.in. Radę Ministrów, która pełni funkcję rządu.
Geografia: Kuba to największa z wysp karaibskich, a na liście największych wysp świata zajmuje 15 miejsce.
Klimat wyspy jest tropikalny. Rozróżnia się porę deszczową (od maja do października) oraz porę suchą (od listopada do kwietnia).
Demografia: Kuba liczy ok. 11 milionów mieszkańców. Nie ma wśród dzisiejszej ludności Kuby potomków jej rdzennego ludu Arawak.
Na Kubie odnotowuje się najniższą liczbę urodzeń w Ameryce Łacińskiej (1,6 dziecka na kobietę). Jedną z przyczyn jest możliwość darmowego usuwania ciąży (usuwana jest co 3 ciąża).
Homoseksualizm jest tolerowany przez władze. Pod koniec lat osiemdziesiątych Fidel Castro i przewodnicząca Kubańskiej Federacji Kobiet (Federación de Mujeres Cubanas) Vilma Espín wypowiedzieli się oficjalnie przeciwko dyskryminacji gejów i lesbijek. Orientacja homoseksualna nie jest jednak akceptowana przez społeczeństwo.
Przeciętna długość życia wynosi 74 lata (kobiety 76,1 a mężczyźni 72,7).
Na podstawie zmiany w konstytucji z dnia 12 lipca 1992 Kuba przestała mieć status państwa ateistycznego i stała się państwem świeckim. Miało to umożliwić również obywatelom wierzącym członkostwo w Partii Komunistycznej (PCC).
Główną religią jest katolicyzm, a obok niego tzw. Santería. W ostatnich latach powstały również wspólnoty protestanckie, ewangelickie, a także świadków Jehowy.
Historia: Pierwotnie Kuba była zamieszkiwana przez plemiona przybyłe z Ameryki południowej przez Antyle. Pierwszymi mieszkańcami Kuby byli Indianie Guanahatabey, którzy przywędrowali na wyspę ok. 3000 r. p.n.e. W późniejszym okresie pojawiło się plemię Ciboney (Sibonejów) a następnie zachodnią i środkową Kubę zasiedlili Tainowie (Indianie Taino) (ok. 1100 r. p.n.e.). W okresie poprzedzającym kolonizację wyspę zamieszkiwało ponad 100 tys. Indian.
Wyspa Kuba została odkryta przez Krzysztofa Kolumba podczas jego pierwszej wyprawy. 28 października 1492 Kolumb wylądował na wyspie nadając jej nazwę Juana. W 1511 r. Diego Velázquez de Cuéllar otrzymał zadanie podbicia Kuby, czego dokonał w krótkim czasie, łamiąc opór tubylców. W następnych latach Velázquez założył kilka kubańskich miast. W 1521 r. Kuba została włączona do wicekrólestwa Nowej Hiszpanii. Kolonizacja w ciągu 50 lat doprowadziła do całkowitej zagłady miejscowej ludności (1560). Ponieważ na wyspie powstawało coraz więcej plantacji trzciny cukrowej i brakowało rąk do pracy, zaczęto sprowadzać murzyńskich niewolników z Afryki. Dalszy rozwój wyspy w XVII i XVIII wieku spowodował powstanie tam centrum handlu niewolnikami, a także nowych upraw plantacyjnych tytoniu i kawy. W 1762 r. Kuba została zdobyta przez Anglię, która po roku oddała ją Hiszpanii za Florydę. Zakaz importu niewolników wprowadzono w 1865 r., jednak samo niewolnictwo zniesiono dopiero w 1880 r.
W 1894 r. wybuchło trwające z przerwami 30 lat powstanie niepodległościowe. José Martí, kubański bohater narodowy, wylądował na wyspie 11 kwietnia 1895 ze zbrojnym oddziałem kubańskich emigrantów. Jego celem było wywołanie antyhiszpańskiego powstania i zdobycie niepodległości. Przeciwstawiał się on również amerykańskim planom aneksji Kuby. Zginął w bitwie z oddziałami hiszpańskimi pod Dos Rios. W 1898 r. w wyniku wojny morskiej amerykańsko-hiszpańskiej i interwencji USA doszło do zajęcia wyspy. 12 sierpnia 1898 r. Hiszpania rozpoczęła rokowania o pokój, który zawarto 10 grudnia 1898 r. w Paryżu. USA objęły Kubę faktycznym protektoratem, nie doprowadzając do jej niepodległości. Protekcja USA wymusiła na Hiszpanii rezygnację ze spłaty długu ciążącego na kolonii. W 1902 r. proklamowano niepodległą republikę, nadal nadzorowaną przez USA, które miały znaczne wpływy na politykę tego państwa aż do 1956 r. Polegało to między innymi na wymuszeniu przyjęcia tzw. "poprawki Platta" (pozostającej w mocy do 1934 r.), która zapewniała kontrolę USA nad polityką rządu kubańskiego, a także zapewniała USA prawo do posiadania bazy wojskowej Guantánamo.
W okresie międzywojennym miały miejsce napięcia społeczne spowodowane kryzysem na rynku cukru, jednego z podstawowych towarów eksportowych Kuby. Doprowadziło to do objęcia władzy przez dyktatora generała Machado y Moralesa w 1925 r. Został on obalony w 1933 r. w wyniku wojskowego zamachu stanu (tzw. bunt sierżantów kierowany przez Fulgencio Batistę).
W latach 1940-1944 prezydentem Kuby był proamerykański Fulgencio Batista. Wskutek porażki w wyborach w 1952 r. doprowadza on do zamachu stanu i zostaje dyktatorem. Od 1956 r. nasiliły się ruchy opozycyjne. Część z nich przekształciła się w ruch partyzancki (tzw. Ruch 26 Lipca) pod kierownictwem Fidela Castro. Walka partyzancka doprowadziła do upadku Batisty i wkroczenia partyzantów do Hawany 1 stycznia 1959. Castro został premierem. Znacjonalizował przemysł, banki i skonfiskował własność amerykańskich firm i obywateli. Doprowadził także do uspołecznienia ziemi uprawnej. Po pewnym czasie Kuba rządzona przez Castro nawiązała sojusz z ZSRR.
17-19 kwietnia 1961 doszło do zorganizowanej przez CIA inwazji uchodźców kubańskich w Zatoce Świń. Okazała się ona całkowitym fiaskiem, a w rezultacie nacjonalizacji i konfliktu Stanany Zjednoczone zerwały stosunki dyplomatyczne z Kubą. W 1962 USA wprowadziły embargo handlowe i blokadę morską Kuby i wpisały to państwo na listę krajów popierających terroryzm.
W październiku 1962 miał miejsce kryzys kubański, który nieomal doprowadził do wybuchu wojny światowej.
W tym okresie Kuba była militarnie, gospodarczo i finansowo wspierana przez ZSRR, a w roku 1972 przysąpiła do RWPG. Narastający kryzys gospodarczy spowodowany upadkiem bloku wschodniego czyli głównego rynku zbytu (87% eksportu), "burzą stulecia" (szacuje się, że straty nią spowodowane wyniosły ok. 1 mld dolarów) oraz nasileniem amerykańskiej blokady wyspy do szybkiego wzrostu bezrobocia (z 8% do 36,5%) i praktycznie zahamowania wzrostu gospodarczego. W 1992 roku Fidel Castro doprowadził do zmian w konstytucji dopuszczających prywatną działalność gospodarczą oraz swobodę praktykowania religii. Kryzys wymusił reglamentację żywności począwszy od 1993 r., a gospodarce kubańskiej zaczął doskwierać brak ropy.
Od czasu zmiany ustroju wielu Kubańczyków w sposób legalny lub nie starało się wyemigrować do USA. Pierwsza fala emigracji nastąpiła po przejęciu władzy przez Castro, druga w latach 1965-1973 (300 tys.), a następna duża fala to zaplanowana przez Castro na początku lat 80. XX wieku akcja wypuszczenia przeciwników systemu. Opuściło wtedy Kubę w kierunku Florydy ponad 120 tys. emigrantów (marielitos od portu Mariel z którego wypływali), jednak w znacznej liczbie byli to przestępcy i pacjenci zakładów psychiatrycznych.
W 1998 r. wyspę odwiedził papież Jan Paweł II. Kolejne lata stały pod znakiem nieudanych prób normalizacji stosunków z USA, pogorszone konfliktem wokół Eliana Gonzaleza, zestrzeleniem dwóch amerykańskich awionetek, wciąż zdarzającymi się represjami kubańskich dysydentów i naciskami antycastrowskiego lobby kubańskiego z Florydy.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
