Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
koreański |
Phenian |
totalitaryzm |
15 sierpnia 1945 |
Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
120,540 km2 |
22,91 mln |
won północnokoreański (KPW) |
Aegukka |
Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna (Choson Minjujuui Inmin Konghwaguk) - państwo powszechnie uznawane za komunistyczne powstałe w północnej części Półwyspu Koreańskiego po II wojnie światowej na terenach zajętych przez Armię Czerwoną. Totalitarną władzę sprawuje oparta na idei dżucze monopartia, Partia Pracy Korei. Graniczy z: Rosją na północnym wschodzie, Chinami na północy, Republiką Korei (Koreą Południową) od południa. W Chinach oraz w samej Korei Północnej kraj zwany jest Pukchoson ("Północny Choson"). Bukhan ("Północny Han") to nazwa popularna wśród mieszkańców Korei Południowej.
Ustrój polityczny: Koreńska Republika Ludowo-Demokratyczna to republika komunistyczna z jednoizbowym parlamentem o nazwie Najwyższe Zgromadzenie Ludowe. Liczy on 687 osób, które wybierają spośród siebie najwyższe władze państwowe. Mimo, że oficjalnie prezydentem państwa jest zmarły Kim Ir Sen, a premierem Pak Pong-ju, praktycznie cała władza spoczywa w rękach Kim Dzong Ila, syna Kim Ir Sena. Wszyscy przedstawiciele rządu należą do Koreańskiej Partii Pracy (KPP).
KPP aktywnie popiera doktrynę dżucze (samowystarczalność), która wywodzi się ze stalinizmu. Jak w innych krajach komunistycznych, w Korei Północnej mocno rozbudowany jest aparat biurokratyczny, który reprezentuje i realizuje "wolę ludu". Komunistyczni krytycy dominującej partii przekonują, że reprezentuje ona "państwo zdeformowanych robotników", które wytworzyło biurokratyczną elitę, niezgodną z doktryną komunistyczną czy marksistowsko-leninowską. W roku 1997 zmieniono konstytucję, zastępując odwołanie do marksizmu-leninizmu odwołaniem do dżucze. Istnieją mniejsze partie polityczne, ale podporządkowane są KPP i nie stanowią dla niej opozycji. Ustrój państwa jest powszechnie na świecie uważany za dyktaturę totalitarną.
Szefem rządu jest premier, ale prawdziwa władza spoczywa w rękach Kim Dzong Ila, który jest przewodniczącym KPP oraz głównodowodzącym wojsk. Wśród ludu Kim Dzong Il znany jest jako "Drogi Przywódca", w odróżnieniu do swojego ojca, Kim Ir Sena, zwanego "Wielkim Przywódcą". Oficjalne tytuły Kim Dzong Ila to m.in. Sekretarz Generalny Koreańskiej Partii Pracy, Przewodniczący Komisji Obrony Narodowej oraz Głównodowodzący Koreańskiej Armii Ludowej.
Geografia: Korea Północna zajmuje północną część Półwyspu Koreańskiego. Od zachodniej strony jej granicę wyznacza Morze Żółte i Zatoka Koreańska, od wschodu - Morze Wschodniokoreańskie (Morze Japońskie). Od strony północnej graniczy z Rosją i Chinami a od południowej z Republiką Korei. Kraj jest górzysty, poprzecinany dużymi dolinami. Do głównych rzek należą Tumen oraz Yalu, które swój początek biorą w chińskiej Mandżurii.
Gospodarka: Gospodarka Korei Północnej, oparta o doktrynę dżucze (samowystarczalności) i planowania centralnego, jest w stanie stagnacji. Rząd odmawia uczestniczenia w międzynarodowym handlu i publikowania danych ekonomicznych, limitując w ten sposób ilość dostępnych na ten temat informacji. Państwowe zakłady przemysłowe wytwarzają przeważającą ilość obecnych na tamtejszym rynku dóbr.
Planowanie centralne, socjalizm, wszechobecny terror polityczny są przyczyną stagnacji w gospodarce. Seria klęsk ekologicznych, postępująca korupcja, a także upadek bloku komunistycznego w Europie Centralnej i Wschodniej, ze Związkiem Radzieckim na czele, pogorszyły i tak złą sytuację. Rolnictwo jest w złym stanie, dystrybucja żywności skierowana jest do wojska.
W efekcie prawie całkowitego odcięcia się od świata zewnętrznego, niewystarczających ilości nawozów, klęsk urodzajowych, niewielkiej ilości gruntów ornych oraz krótkiego sezonu upraw, produkcja żywności jest o ponad milion ton mniejsza od zapotrzebowania kraju.
Korea Północna otrzymywała pomoc w postaci jedzenia i żywności z Chińskiej Republiki Ludowej oraz USA, w zamian za obietnicę nierozwijania badań i produkcji broni atomowej. W czerwcu 2005 roku, Stany Zjednoczone zaoferowały dostarczenie 50 000 ton żywności, czyli tyle samo co rok wcześniej. W roku 2003 USA dostarczyły 100000 ton żywności. Dobra te nie zawsze docierają do najbardziej potrzebujących.
Od lipca 2002 roku Korea Północna rozpoczęła eksperyment z kapitalizmem w Przemysłowym Regionie Kaesong. Niewielka liczba innych obszarów została określona jako Regiony Specjalne, między innymi Sinuiju niedaleko granicy z Chinami. Kontynentalne Chiny oraz Korea Południowa są największymi partnerami handlowymi kraju. W roku 2003 obrót w kontakcie z Chinami wzrósł o 38% i wyniósł 1,02 miliarda dolarów, a z południowym sąsiadem o 12% do 724 milionów dolarów od początku rozpoczęcia ekperymentu. W ciągu jednego roku, od 2002 do 2003, wzrosła liczba abonentów telefonii komórkowej z 3000 do około 20000. Jednakże od czerwca 2004 roku telefony komórkowe zostały znowu oficjalnie zakazane. Obserwuje się wzrost liczby i znaczenia targów, jarmarków, czy rynków z artykułami rolniczymi i żywnością w Kaesong, Phenianie, a także na granicy chińsko-koreańskiej.
Demografia: Populacja Korei Północnej jest na świecie jedną z najbardziej jednorodnych etnicznie i językowo, z niewielkimi tylko społecznościami chińską i japońską. Język koreański nie należy do żadnej większej grupy językowej, aczkolwiek niektórzy przypisują go do języków ałtajskich.
Mimo że Korea Północna jest krajem ateistycznym, posiada zabytki i ośrodki buddyjskie i konfucjańskie, a także istnieje tu społeczność chrześcijańska oraz tradycyjna Chondogyo ("Droga Niebiańska"). Stolica kraju, Phenian, przed wojną koreańską była centrum chrześcijańskim.
Historia: Japońska okupacja w Korei zakończyła się wraz z końcem II wojny światowej w 1945 roku. Od strony północnej do 38 równoleżnika kraj okupował Związek Radziecki, a poniżej - USA. Kraje te nie potrafiły dojść do porozumienia w sprawie przyszłości Korei, co w 1948 roku przyczyniło się do powstania oddzielnych rządów na północy i południu, uważających się za prawowite władze całego państwa.
Rosnące napięcie pomiędzy rządami doprowadziło w końcu do wybuchu wojny, kiedy 25 czerwca 1950 roku Koreańska Armia Ludowa przekroczyła 38 równoleżnik i zaatakowała Koreę Południową. Wojna trwała do 27 lipca 1953 roku, kiedy to podpisano rozejm i ustanowiono strefę zdemilitaryzowaną (zwaną DMZ) oddzielającą dwa kraje.
Od roku 1948 aż do śmierci 8 lipca 1994 krajem rządził Kim Ir Sen. W parę lat po jego śmierci, 8 października 1997 roku, władzę przejął jego syn, Sekretarz Generalny Koreańskiej Partii Pracy, Kim Dzong Il. W 1998 r. został przewodniczącym Komisji Obrony Narodowej. Stosunki międzynarodowe uległy pewnej poprawie za jego rządów, czego wyrazem może być spotkanie przedstawicieli rządów obu Korei w roku 2000. Ze względu jednakże na realizowany przez Koreę Północną program atomowy, następuje wyraźny regres w owych stosunkach.
W późnych latach 90. XX wieku gospodarka uległa znacznej degradacji. Według organizacji niosących pomoc, wielka (lecz nieznana) liczba osób zmarła z głodu, ze względu na zapaść w systemie dystrybucji żywności. Spora liczba Północnokoreańczyków w poszukiwaniu jedzenia przekroczyła nielegalnie granicę z Chinami.
Państwo pozostaje jednym z najbardziej izolowanych krajów na świecie, w którym istnieją obostrzenia w ruchu turystycznym. Nie istnieje wolność prasy. Gospodarka opiera się na doktrynie dżucze, stworzonej przez Kim Ir Sena. Dżucze dosłownie znaczy "samowystarczalność".
7 maja 2005 roku amerykański satelita szpiegowski odkrył przypuszczalne przygotowania do pierwszego testu broni nuklearnej. Według zdjęć, Korea Północna przygotowuje się do testów podziemnych. 10 lipca 2005 roku, Korea Północna zakomunikowała, że posiada broń nuklearną oraz zerwała rozmowy sześciostronne, tłumacząc swoją decyzję "nieczystymi intencjami" Stanów Zjednoczonych. Pierwszą swoją próbę jadrową Korea Północna przeprowadziła 9 października 2006. Ładunek miał moc ok. 4 kilotony. Korea Północna uznała 17 października 2006 roku za "wypowiedzenie wojny" sankcje, uchwalone przez Radę Bezpieczestwa ONZ po północnokoreańskiej próbie jądrowej.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|