|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| hiszpański |
Bogotá |
republika |
7 sierpnia 1819 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 1,13 mln km2 |
42,95 mln |
peso kolumbijskie (COP) |
Oh Gloria inmarcesible |
Kolumbia (Colombia, Republika Kolumbii - República de Colombia) - państwo w Europie Środkowej. Od 2004 r. należy do Unii Europejskiej.
Ustrój polityczny: Zgodnie z konstytucją z 1991 roku Kolumbia jest republiką prezydencką. Głową państwa i zarazem szefem rządu jest prezydent, jest on wybierany w wyborach powszechnych raz na 4 lata. Ciałem ustawodawczym jest dwuizbowy Kongres Narodowy (Izba Reprezentantów i Senat), a władzą wykonawczą jest prezydent i odpowiedzialny przed nim rząd.
Przynależność do organizacji międzynarodowych: ONZ, ALADI, OPA, SELA, Mercosur i do Paktu Andyjskiego.
Gospodarka: PKB na mieszkańca - 6300 dolarów USA (szacunek z 2001 roku, według parytetu siły nabywczej)
Ponad 10 procent dochodu narodowego Kolumbii pochodzi z produkcji narkotyków, głównie kokainy.
Demografia: Główne grupy etniczne: Metysi 58%, biali 20%, Mulaci 14%, Murzyni 4%, Zambo (mieszańcy Murzynów i Indian) 3%, Indianie 1%.
Religia: katolicy 95%, protestanci 1%.
Większe miasta: Bogotá, Medellin, Cali, Barranquilla, Bucaramanga i Cartagena.
Historia: Zamieszkane od kilku tysięcy lat przez Indian (m.in. plemiona Czibcza i Araukanie) tereny dzisiejszej Kolumbii, odkrył dla Europejczyków hiszpański żeglarz Alonso de Hojeda w 1499 roku. W następnym stuleciu tereny te zostały podbite przez Hiszpanów (początek podboju - 1525) i weszły w skład wicekrólestwa Peru, a od roku 1717 w skład wicekrólestwa Nowej Granady (razem z Ekwadorem i Wenezuelą).
W roku 1810 wybuchło powstanie przeciwko hiszpańskiej władzy kolonialnej. Powstańcy zdołali nawet 20 lipca (dzień święta narodowego) usunąć wicekróla, ale ostatecznie wojska królestwa zdołały ponownie przejąć władzę. Jednak w roku 1819 kraj został zdobyty przez walczące z Hiszpanami wojska Simóna Bolívara. Razem z Wenezuelą Kolumbia utworzyła federację Wielkiej Kolumbii, którą z czasem zasiliły Panama (1821) oraz Ekwador (1822). Federacyjne państwo przetrwało do roku 1830. Po rozpadzie Wielkiej Kolumbii powstało, na obszarze z grubsza odpowiadającemu dzisiejszej Kolumbii, państwo Nowa Grenada. Przez znaczną część dziewiętnastego stulecia sytuacja wewnętrzna nie była stabilna. Lata 1831-1840 były zdominowane przez konflikt graniczny z Ekwadorem. Konstytucją z roku 1858 utworzono konfederację Granadina, którą w 1861 przekształcono w Stany Zjednoczone Nowej Granady, a dwa lata później w Stany Zjednoczone Kolumbii. W roku 1885 w wyniku antyfederalistycznej rewolucji kraj przekształcono w republikę Kolumbii. Trwające dziesiątki lat zatargi między liberałami (promowali federalizm i rozdział Kościoła od państwa) a konserwatystami (optowali za centralizacją i silną pozycją Kościoła) wywołały ostatecznie tzw. wojnę 1000 dni (1899-1902), która skończyła się zwycięstwem konserwatystów, ale za cenę około 100 tysięcy zabitych mieszkańców Kolumbii.
W roku 1903 od Kolumbii oderwała się Panama. Wywołało to poważny konflikt dyplomatyczny z USA, które stały za tą secesją. Konflikt zakończył się w 1914 roku i w późniejszych latach wpływy USA w Kolumbii rosły. Podczas I wojny światowej Kolumbia pozostała neutralna. W roku 1930 po raz pierwszy od wojny 1000 dni władzę przejęli liberałowie. Za ich czasów największym problemem wewnętrznym w kraju był konflikt między chłopami i właścicielami ziemskimi, podczas którego dochodziło m.in. do walk uzbrojonych oddziałów obu stron. W 1934 doszło do starć nadgranicznych z Peru o miasto Leticia, które Liga Narodów przyznała później Kolumbii. W 1943 roku Kolumbia wypowiedziała wojnę państwom osi, a w rok po zakończeniu II wojny światowej władzę, dzięki podziałom wśród liberałów, odzyskali konserwatyści.
W roku 1948 zamordowany został przywódca obozu liberalnego Jorge Eliecer Gaitan. Wznieciło to tlącą się cały czas w kraju wojnę domową (violencia), w której w ciągu 10 lat zginęły setki tysięcy ludzi. W roku 1953 rządy przejął, w wyniku zamachu stanu, generał Gustavo Rojas Pinilla. Próbując zakończyć wojnę wzmacniał stale armię. Jednocześnie kraj pogrążał się w korupcji. Jego rządy doprowadziły do zawarcia sojuszu między konserwatystami i liberałami (Front Narodowy) Wsparli oni wojskową juntę, która w 1957 obaliła generała. Odwieczni wrogowie przejęli władzę, którą wspólnie sprawowali aż do 1974 roku. Sojusz konserwatystów i liberałów nie potrafił jednak sprostać pogarszającej się sytuacji gospodarczej (m.in. wysoka inflacja).
W końcu lat 60. na kolumbijskiej arenie pojawiły się dwie lewicowe organizacje partyzanckie FARC i ELN, a w roku 1970 dołączył do nich Ruch 19 Kwietnia (M-19). Partyzanci cieszyli się popraciem głównie wśród ubogiej części społeczeństwa. Często po stronie partyzantów stawali też księża. W roku 1974 liberalno-konserwatywny sojusz rozpadł się. Przy władzy pozostali liberałowie, ale w roku 1982 przegrali wybory. Cztery lata później odzyskali władzę. Podejmowane w latach 80. próby zakończenia wojny spełzły na niczym (m.in. próby wciągnięcia partyzantów w życie polityczne). W dodatku obok partyzantów pojawiły się również bardzo silne i wpływowe gangi narkotykowe (np. kartele z Medellin i Cali). W roku 1987 sześć najsilniejszych ugrupowań partyzanckich utworzyło wspólne kierownictwo w celu koordynowania swoich działań. Wojna stawała się coraz krwawsza i zdarzało się, że w ciągu roku ginęło kilka tysięcy ludzi. W marcu 1990 roku Ruch 19 Kwietnia zaprzestał walki i przekształcił się w legalną partię. Jednak najsilniejsze guerillas FARC i ELN nie podążyły jego śladem. W lipcu 1991 roku weszła w życie nowa konstytucja. W roku 1993 władze Kolumbii wspierane przez USA zdołały rozbić kartel z Medellin. W następnym roku prezydentem kraju został Ernesto Samper Pizano. Mimo że zwalczał handlarzy narkotykami, oskarżono go o branie pieniędzy od kartelu z Cali (oczyszczono go z zarzutu w 1996 roku). Jego administracja była mało efektywna i skorumpowana, ale mimo to zdołała znacznie osłabić kartel w Cali aresztując jego przywódców.
W latach 90. do wojny dołączyły prawicowe oddziały paramilitarne - AUC, które zajęły się zwalczaniem lewiowej partyzantki. Klęskę karteli wykorzystały w połowie lat 90. partyzantki wszelkich barw, stając się głównymi producentami narkotyków w regionie. Wprowadzone pod koniec lat 90. przez rządzącego od 1998 roku prezydenta Andresa Pastrana Arango zawieszenie broni okazało się niewypałem, a przydzielenie FARC w geście dobrej woli własnej strefy wzmocniło jedynie tą organizację. Negocjacje w latach 2000 i 2001 nie przyniosły żadnych pozytywnych efektów. W 2002 roku władze Kolumbii zaostrzyły walkę z uprawami koki, korzystając z silnego wsparcia (broń, pieniądze, instruktorzy) USA.
W trwającej od 35 lat wojnie domowej zginęło co najmniej 32 tysiące ludzi. Od wielu lat Kolumbia jest w czołówce państw o największej liczbie zabójstw i porwań, a tysiące wykształconych i zamożnych ludzi uciekają z kraju (głównie do USA). Kraj ten cały czas pozostaje głównym producentem kokainy.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
