|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| angielski, kiribati |
Bairiki |
republika |
12 lipca 1979 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 811 km2 |
103,092 |
dolar australijski (AUD) |
Teirake Kaini Kiribati |
Kiribati (Republika Kiribati) - państwo wyspiarskie na Oceanie Spokojnym. W skład tego państewka o powierzchni 811 km2 wchodzą 33 wyspy koralowe, rozsiane na przestrzeni 3800 km wokół równika. Są to wyspy trzech archipelagów Mikronezji i Polinezji: Wyspy Gilberta (16 wysp), Wyspy Feniks (8) i Wyspy Line (8) oraz wyspa Banaba (zw. także Ocean). 21 z 33 wysp są zamieszkane. Nazwa Kiribati (wymawiana kiribas) to zniekształcona przez miejscowy język mikronezyjski angielska nazwa głównej grupy wysp - Wysp Gilberta.
Ustrój polityczny: Parlament Kiribati, nazywany Maneaba ni Maungatabu, wybierany jest co 4 lata i składa się z 36 członków. Prezydent, tzw. Beretitenti jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu.
Każda z 21 zamieszkanych wysp posiada lokalną radę, która zajmuje się bieżącymi sprawami wspólnoty.
Geografia: W skład Kiribati wchodzą wyspy: Gilberta, Feniks oraz Line (bez Jarvis, Palmyra i Kingman), łącznie 32 atole, oraz wyspa koralowa Banaba (Ocean). Rozciągłość między wyspami z zachodu na wschód wynosi około 4000 km, z północy na południe - ponad 2000 km. Klimat równikowy. Średnia temperatura miesięczna 27-29°C. Suma roczna opadów od 700 mm do 3000 mm (opady zwiększają się ku północy). Od kwietnia do października przeważają pasaty (wiatry północno-zachodnie). Okresowo występują susze.
Gospodarka: Kiribati ma niewielkie zasoby złóż mineralnych. W chwili uzyskania niepodległości w 1979 roku złoża fosforytów, głównego niegdyś źródła dochodów, były już na wyczerpaniu. Obecnie większość PKB i eksportu dają ryby i kopra. W ostatnich latach gospodarka wysp przeżywa ciągłe wahania. Rozwój utrudnia brak wykwalifikowanej siły roboczej, słabo rozwinięta infrastruktura i duża odległość od rynków światowych. Turystyka wytwarza ponad 20% PKB. Usługi finansowe raczkują, podobnie jak prywatna przedsiębiorczość. Ważną rolę odgrywa zagraniczna pomoc finansowa, głównie z Wielkiej Brytanii i Japonii, której wysokość w ostatnich latach sięga 25-50% wartości PKB. Wartość przekazów od Kiribatczyków pracujących za granicą przekracza 5 mln USD rocznie. Pozyskiwanie soli z wody morskiej (saliny na wyspie Kiritimati). Niewielki przemysł spożywczy (produkcja soku palmowego) i odzieżowy; rzemiosło. Główne uprawy: palma kokosowa (plantacje na wyspie Kiritimati i 2 innych atolach w grupie Line), pandanus, banany, drzewa chlebowe i melonowe. W lagunie Tarawy uprawia się wodorosty morskie. Komunikacja lotnicza. Międzynarodowe porty: Bonriki (w atolu Tarawa) i Cassidy (na wyspie Kiritimati). Ponadto 16 lotnisk. Długość dróg: 640 km.
Historia: Pierwsi ludzie (I-Kiribati) pojawili się na tych wyspach między 1000 a 1300 r. Następujące po sobie inwazje Fidżyjczyków oraz Tongańczyków, wprowadziły do kultury mikronezyjskiej wiele elementów polinezyjskich. Jednak liczne małżeństwa mieszane sprawiły, że kultura, tradycje, a także wygląd mieszkańców są w miarę jednorodne.
Pierwsze kontakty z Europejczykami nastąpiły w XVI w. Jednak ich apogeum nastąpiło w wieku XIX, gdy pojawili się tutaj wielorybnicy, handlarze niewolników i statki handlowe. Ich pojawienie się przyniosło lokalnej ludności jedynie problemy, m.in. śmiercionośne choroby. Odżyły też zapomniane lokalne konflikty plemienne. By uspokoić sytuację Wielkiej Brytanii przyzwolono na utworzenie tu w 1892 protektoratu, który od 1916 stanowił brytyjska kolonię Wyspy Gilberta i Lagunowe. Wyspa Ocean (Banaba) została anektowana w 1900 po odkryciu bogatych pokładów guana. Wyspy Line i Feniks zostały wcielone po kawałku w ciągu kolejnych 20 lat.
Wyspy zostały zajęte przez Japonię w czasie II wojny światowej, stanowiąc część japońskiej linii obrony na wyspach Pacyfiku. W listopadzie 1943 aliantom udało się przełamać japońskie pozycje na atolu Tarawa po długotrwałej i krwawej walce. Bitwa ta została uznana za punkt zwrotny w kampanii aliantów w tym obszarze.
Brytyjczycy zezwolili na rozszerzenie samorządności wysp w latach 60. XX w. W 1975 Wyspy Ellice oddzieliły się od kolonii i utworzyły niepodległe państwo Tuvalu. Wyspy Gilberta uzyskała własny rząd w roku 1977, a oficjalnie 12 lipca 1979 uzyskały suwerenność przyjmując nazwę Kiribati.
Po uzyskaniu niepodległości pierwszym prezydentem Kiribati został Ieremia Tabai, którzy rządził krajem w latach 1979-91. Jego następcą został Teatao Teannaki a następnie Teburoro Tito, który został wybrany na to stanowisko w roku 1994, jego wybór został potwierdzony w wyborach w 1998. Obecnie głową państwa jest Anote Tong, wybrany na to stanowisko w 2003 roku.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
