|
| Język | Stolica | Ustrój | Niepodległość |
| kazachski, rosyjski |
Astana |
republika |
16 grudnia 1991 |
| Powierzchnia | Ludność | Jednostka monetarna | Hymn |
| 2,71 mln km2 |
15,18 mln |
tenge (KZT) |
Mój Kazachstan |
Kazachstan, Republika Kazachstanu - państwo leżące częściowo w Europie (tereny na zachód od rzeki Emba) i częściowo w Azji, powstałe w 1991 w wyniku rozpadu Związku Radzieckiego. Graniczy z następującymi państwami: Chinami (1460 km granicy), Kirgistanem (980 km), Turkmenistanem (380 km), Uzbekistanem (2300 km) oraz Federacją Rosyjską (6467 km). Łączna długość granic Kazachstanu wynosi 12187 km. Kazachstan ma również dostęp do największego jeziora świata - Morza Kaspijskiego na długości 2340 km.
Ustrój polityczny: Kazachstan to republika. Na czele państwa stoi prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na siedmioletnią kadencję (od 1 grudnia 1991 roku jest nim Nursułtan Nazarbajew). Jego władza jest bardzo silna. Powołuje i odwołuje on rząd. Ma prawo rozwiązywania parlamentu i zarządzania referendum bez żadnych konsultacji politycznych. Tylko prezydent może wnosić projekty zmian w konstytucji. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu. W Izbie niższej (Mażilis) zasiada 77 deputowanych, wybieranych w większości w okręgach jednomandatowych. Dziesięcioro wybieranych jest w wyborach proporcjonalnych, w głosowaniu na partyjne listy krajowe, przy wyborczej klauzuli zaporowej wynoszącej 7%. Ich kadencja trwa pięć lat. W Senacie, izbie wyższej parlamentu, zasiada 39 senatorów. Siedmiu z nich wyznacza prezydent. Po dwóch wybierają specjalne zgromadzenia elektorów (maslichaty) każdej z 14 prowincji oraz miast Astany i Ałmaty. Kadencja senatora trwa sześć lat. Co dwa lata następuje wymiana 1/3 składu izby. Dożywotni mandat senatora przysługuje również byłym prezydentom republiki. Wybory z 19 września 2004 przyniosły parlamentarną dominację partii Otan (Ojczyzna) Nursułtana Nazarbajewa (która w Mażilisie zdobyła 53 mandaty). Reszta miejsc w parlamencie obsadzona została w zdecydowanej większości przez proprezydencki blok AIST (Rolniczo-przemysłowy Związek Pracowników) oraz partię Asar, której przewodzi córka prezydenta Nazarbajewa, Dariga.
Mimo iż Kazachstan uważany jest za państwo, które w porównaniu do innych krajów Azji Środkowej czyni największe postępy we wdrażaniu reform demokratycznych, to sytuacja w tym kraju wciąż daleka jest od ideału. Międzynarodowe i pozarządowe organizacje zajmujące się ochroną praw człowieka wskazują na częste przypadki ich łamania przez miejscowe władze. Przykładem jest głośny proces opozycyjnego dziennikarza Siergieja Duwanowa.
Geografia: Główne miasta: Astana, Ałmaty, Karaganda, Szymkient, Pawłodar, Taraz, Ust-Kamienogorsk, Uralsk, Temirtau, Kustanaj, Aktiubińsk, Pietropawłowsk, Semipałatyńsk, Ekibastuz, Kyzył Orda, Aktau, Kokszetau, Atyrau, Dżambul, Kapczagaj.
Problemy ekologiczne: Olbrzymie kazachskie pustynie były dla radzieckich władz jednym z powodów umiejscowienia w Kazachstanie prób z bronią jądrową. Te dawne eksperymenty w połączeniu z brakiem kontroli zanieczyszczeń wpłynęły na alarmująco wysoki współczynnik zachorowań w wielu regionach wiejskich. W granicach Kazachstanu zanotowano dwie wielkie katastrofy ekologiczne: wysychanie Jeziora Aralskiego oraz wysokie skażenie radioaktywne na obszarach dawnych prób jądrowych (skażona jest wielka strefa na południe od miasta Kursatow oraz obszary wzdłuż granicy z Chinami. Kazachstan jest sygnatariuszem tzw. konwencji waszyngtońskiej (Międzynarodowej Konwencji o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem). W Kazachstanie ma swoją siedzibę Środkowoazjatyckie Regionalne Centrum Ekologiczne, rozwijające współpracę lokalnych państw w dziedzinie ochrony środowiska.
Demografia: Spośród blisko 15 mln mieszkańców Kazachstanu największe grupy etniczne stanowią Kazachowie - 42% oraz Rosjanie - 36%. Główną religię stanowi islam sunnicki, wyznawcy prawosławia stanowią mniejszość.
Historia: Kazachstan, skolonizowany uprzednio przez rosyjskich carów i wcielony do Rosji w 1868 r., został wchłonięty przez Związek Radziecki na fali wydarzeń rewolucji 1917 roku, której przewodził Włodzimierz Lenin. W czasie rządów Stalina Kazachstan był znany ze znajdujących się na jego terenie poprawczych obozów pracy oraz jako miejsce deportacji m.in. ludności polskiej oraz Czeczenów. Później Kazachstan stał się miejscem kilku ambitnych radzieckich projektów, takich jak: umiejscowione w Semipałatyńsku laboratoria jądrowe, próby z bronią jądrową, kosmodrom Bajkonur, zagospodarowywanie bezludnych terytoriów. 16 grudnia 1991 r. Kazachstan, jako ostatnia z republik ZSRR, proklamował niepodległość. W 1997 r. stolica kraju została przeniesiona z położonego na południu kraju miasta Ałmaty do znajdującej się bliżej geograficznego centrum kraju Akmoły, przemianowanej później na Astanę.
Artykuł z Wikipedii, opublikowany na licencji GNU FDL.
Link do oryginalnej wersji/Autorzy hasła.
|
Menu
